De nieren zijn verantwoordelijk voor het filteren van afvalstoffen uit het bloed. Dialyse is een procedure die veel van de normale functies van de nieren vervangt. De nieren zijn twee organen aan weerszijden in de achterkant van de buikholte. Dialyse kan mensen in staat stellen een productief en nuttig leven te leiden, ook al werken hun nieren niet meer goed. Statistieken uit 2015, US Renal Data System Annual Data Report (USRDS), toonden aan dat ongeveer 468.000 patiënten dialyse kregen in de Verenigde Staten. Meer dan 193.000 extra patiënten hadden een functionerende niertransplantatie voor eindstadium nierziekte.
Dialyse helpt het lichaam door de functies van falende nieren uit te voeren. De nier heeft vele rollen. Een essentiële taak van de nier is het reguleren van de vochtbalans van het lichaam. Het doet dit door de hoeveelheid urine die dagelijks wordt uitgescheiden aan te passen. Op warme dagen zweet het lichaam meer. Zo hoeft er minder water via de nieren te worden uitgescheiden. Op koude dagen zweet het lichaam minder. De urineproductie moet dus groter zijn om de juiste balans in het lichaam te behouden. Het is de taak van de nieren om de vochtbalans te reguleren door de urineproductie aan te passen.
Een andere belangrijke taak van de nieren is het verwijderen van de afvalproducten die het lichaam gedurende de dag produceert. Terwijl het lichaam functioneert, gebruiken cellen energie. Door de werking van de cellen komen afvalstoffen vrij die uit het lichaam moeten worden verwijderd. Wanneer deze afvalstoffen niet adequaat worden afgevoerd, hopen ze zich op in het lichaam. Een verhoging van afvalproducten, zoals gemeten in het bloed, wordt 'azotemie' genoemd. Wanneer afvalproducten zich ophopen, veroorzaken ze een ziek gevoel door het hele lichaam dat 'uremie' wordt genoemd, wat te wijten is aan ureum en andere stikstofhoudende afvalstoffen.
Bij hemodialyse mag uw bloed, een paar ons per keer, door een speciaal filter stromen dat afvalstoffen en extra vloeistoffen verwijdert. Het schone bloed wordt vervolgens teruggevoerd naar uw lichaam. Het verwijderen van schadelijke afvalstoffen en extra zout en vocht helpt je bloeddruk onder controle te houden en de juiste balans van chemicaliën zoals kalium en natrium in je lichaam te behouden.
Meer informatie over de kosten van hemodialyseprocedures en verandering van dieet »
Wanneer de nieren er niet in slagen het bloed effectief te filteren en vocht en afvalproducten zich in het lichaam ophopen tot een kritiek niveau, kan het nodig zijn om dialyse te starten. De twee belangrijkste oorzaken van nierfalen en de noodzaak van dialysebehandeling zijn diabetes en hoge bloeddruk.
Wanneer iemands niveaus van afvalproducten in hun lichaam zo hoog worden dat ze er ziek van worden, kan hij of zij dialyse nodig hebben. Het niveau van de afvalstoffen bouwt zich meestal langzaam op. Artsen die gespecialiseerd zijn in ziekten en aandoeningen van de nieren worden nefrologen genoemd. Om nefrologen te helpen beslissen wanneer dialyse nodig is voor een patiënt, zal hij tests bestellen die verschillende chemische niveaus in het bloed in het lichaam van de patiënt meten. De twee belangrijkste bloedchemische niveaus die worden gemeten, zijn het "creatinineniveau" en het "bloedureumstikstof" (BUN) -niveau. Naarmate deze twee niveaus stijgen, zijn ze indicatoren van het afnemende vermogen van de nieren om het lichaam van afvalproducten te reinigen.
Artsen gebruiken een urinetest, de 'creatinineklaring', om het niveau van de nierfunctie te meten. De patiënt bewaart urine een hele dag in een speciale container. De afvalstoffen in de urine en in het bloed worden geschat door de creatinine te meten. Door het bloed- en urinegehalte van deze stof te vergelijken, heeft de arts een nauwkeurig beeld van hoe goed de nieren werken. Dit resultaat wordt de creatinineklaring genoemd. Wanneer de creatinineklaring daalt tot minder dan 10 cc/min, heeft de patiënt gewoonlijk dialyse nodig.
De arts gebruikt ook andere indicatoren van de status van de patiënt om te beslissen over de noodzaak van dialyse. Als de patiënt een ernstig onvermogen ervaart om het overtollige water uit het lichaam te verwijderen, of klaagt over problemen met het hart, de longen of de maag, of problemen met de smaak of het gevoel in de benen, kan dialyse aangewezen zijn, ook al is de creatinineklaring niet gedaald tot het niveau van 10 cc/minuut.
Er zijn twee hoofdtypen dialyse, hemodialyse en peritoneale dialyse.
Hemodialyse gebruikt een externe machine en een speciaal type filter om overtollige afvalstoffen en water uit het bloed te verwijderen.
Tijdens hemodialyse stroomt bloed van het lichaam van de patiënt naar de dialysemachine via steriele slangen en in een filter, een dialysemembraan genaamd. Voor deze procedure heeft de patiënt een gespecialiseerde vasculaire buis die tussen een slagader en een ader in de arm of het been wordt geplaatst (een gortex-transplantaat genoemd). Soms wordt er een directe verbinding gemaakt tussen een slagader en een ader in de arm. Deze procedure wordt een Cimino-fistel genoemd. Naalden worden vervolgens in het transplantaat of de fistel geplaatst en het bloed gaat naar de dialysemachine, door het filter en terug naar de patiënt. Als de patiënt dialyse nodig heeft voordat een transplantaat of een fistel wordt geplaatst, wordt een katheter met grote diameter (hemodialysekatheter) rechtstreeks in een grote ader in de nek of het been geplaatst om dialyse uit te voeren. In de dialysemachine ontvangt een oplossing aan de andere kant van het filter de afvalstoffen van de patiënt.
Bij peritoneale dialyse wordt een vloeistof gebruikt die via een plastic buisje (peritoneale dialysekatheter) in de buikholte van de patiënt wordt gebracht om overtollige afvalstoffen en vocht uit het lichaam te verwijderen.
Peritoneale dialyse gebruikt de eigen lichaamsweefsels van de patiënt in de buik (buikholte) om als filter te fungeren. De buikholte is bekleed met een speciaal membraan dat het peritoneale membraan wordt genoemd. Een plastic buis, een peritoneale dialysekatheter genaamd, wordt door de buikwand in de buikholte geplaatst. Een speciale vloeistof genaamd dialysaat wordt vervolgens in de buikholte gespoeld en rond de darmen gespoeld. Het buikvlies werkt als een filter tussen deze vloeistof en de bloedstroom. Door verschillende soorten oplossingen te gebruiken, kunnen via dit proces afvalstoffen en overtollig water uit het lichaam worden verwijderd.
Behandeling voor hemodialyse vindt meestal plaats in een hemodialyse-eenheid. Dit is een bijzonder gebouw dat is uitgerust met machines die de dialysebehandeling uitvoeren. De dialyse-eenheid is ook de plaats waar patiënten dieetadvisering en hulp bij sociale behoeften kunnen krijgen.
Patiënten gaan over het algemeen drie keer per week naar de dialyse-eenheid voor behandeling. Het schema is bijvoorbeeld maandag, woensdag en vrijdag of dinsdag, donderdag en zaterdag. Vóór de behandeling wegen patiënten zichzelf, zodat het overtollige vocht dat zich sinds de laatste dialysesessie heeft opgehoopt, kan worden gemeten. De patiënten gaan dan naar toegewezen stoelen die als fauteuils zijn. Het gebied van het transplantaat of de fistel (de verbinding tussen de slagader en de ader) wordt grondig gereinigd. Vervolgens worden twee naalden in het transplantaat of de fistel ingebracht. Men brengt het bloed naar de machine waar het wordt gereinigd. De andere naald zorgt ervoor dat bloed dat terugkeert naar de patiënt terug in het lichaam van de patiënt kan gaan.
De behandelingen duren 2 tot 4 ½ uur. Gedurende deze tijd controleert het dialysepersoneel regelmatig de bloeddruk van de patiënt en stelt het de dialysemachine in om ervoor te zorgen dat de juiste hoeveelheid vloeistof uit het lichaam van de patiënt wordt verwijderd. Patiënten kunnen tijdens de behandeling lezen, televisie kijken, slapen of ander werk doen. Soms kunnen zeer gemotiveerde patiënten zelf thuis dialyse uitvoeren in een proces dat thuishemodialyse wordt genoemd.
Peritoneale dialyse vereist dat de patiënt een actievere rol speelt in zijn dialysebehandeling. Van primair belang is de verantwoordelijkheid van de patiënt voor het schoonhouden van het oppervlak van de buik en de katheter, waar de behandeling wordt toegediend, om infectie te voorkomen.
Tijdens dit proces weegt de patiënt zichzelf om de sterkte van de te gebruiken vloeistof te bepalen. De patiënt zet dan een masker op en reinigt de peritoneale katheterplaats. Vloeistof die in de peritoneale holte is gebleven terwijl het peritoneale membraan afval in de vloeistof filtert. De vloeistof en het afval worden vervolgens teruggevoerd naar de plastic zak waarin de vloeistof oorspronkelijk zat. De patiënt koppelt vervolgens deze zak met afval in de vloeistof los en sluit een nieuwe zak met oplossing aan die in de peritoneale holte kan wegvloeien. Zodra de vloeistof in het lichaam is, wordt de nieuwe zak opgerold en in het ondergoed van de patiënt geplaatst tot de volgende behandeling. Deze procedure duurt meestal 30 minuten en moet vier tot vijf keer per dag worden uitgevoerd.
Als alternatief voor deze behandeling gebruiken sommige patiënten die peritoneale dialyse ondergaan een machine die een 'cycler' wordt genoemd. Deze cycler wordt elke nacht gebruikt. Er worden vijf tot zes zakken dialysevloeistof op de cycler gebruikt en de machine ververst automatisch de vloeistof terwijl de patiënt slaapt.
Elk van de twee soorten dialyse, hemodialyse en peritoneale dialyse, heeft voor- en nadelen. Het is aan de patiënt en zijn nierarts om te beslissen welke van deze procedures het beste is, rekening houdend met zijn/haar levensstijl, andere medische aandoeningen, ondersteunende systemen en hoeveel verantwoordelijkheid en deelname aan het behandelprogramma hij/zij wenst. De patiënt moet zich realiseren dat hij vanwege zijn specifieke medische toestand mogelijk niet in aanmerking komt voor de ene of de andere vorm van dialyse. Elke patiënt moet de twee soorten dialyseprocedures vanuit haar/zijn eigen perspectief bekijken.
Ongeacht het type dialyse dat wordt gekozen, hebben patiënten bepaalde verantwoordelijkheden, zoals het volgen van een dieetprogramma, letten op hun vochtinname, het nemen van speciale vitamines en andere medicijnen om de bloeddruk en de calcium- en fosforbalans onder controle te houden.
Voor veel patiënten is het grote voordeel van hemodialyse een minimale deelname aan de behandeling. Patiënten moeten zich echter aan een specifiek schema houden en drie keer per week naar de dialyse-eenheid reizen. Hemodialyse vereist ook striktere dieetcontrole en vochtcontrole dan peritoneale dialyse.
Voor patiënten die de voorkeur geven aan meer onafhankelijkheid, maakt peritoneale dialyse een flexibelere planning mogelijk en kan deze thuis worden uitgevoerd. De patiënt moet elke dag een bepaalde hoeveelheid dialyse ondergaan, maar kan de exacte timing van de dialyseprocedure wijzigen.
Een groot probleem bij peritoneale dialyse is infectie. De patiënt heeft een plastic buis die van de buikholte naar de buitenkant van het lichaam gaat en dit is een mogelijke plaats voor het binnendringen van bacteriën in het lichaam. Tijdens de trainingen wordt veel nadruk gelegd op reinheid en techniek.
De verwachte levensduur van een patiënt die dialyse onderging in het United States Renal Data System (USRDS)-rapport was ongeveer 8 jaar voor dialysepatiënten van 40 tot 44 jaar en ongeveer 4,5 jaar voor die 60 tot 64 jaar. Dit is een zeer variabel bereik dat van veel factoren afhankelijk is, zoals:
Sommige patiënten doen dialyse als een overbrugging (tijd om een geschikte donornier te vinden) naar het krijgen van een niertransplantatie (niertransplantatie). Als een patiënt erin slaagt een transplantatie te krijgen en in staat is om te stoppen met dialyse, neemt hun overlevingsprognose enorm toe.
Als een patiënt dialyse nadert, zijn er tal van informatiebronnen. De arts heeft vaak toegang tot trainingsvideo's die de dialysetechnieken en hun respectievelijke voor- en nadelen uitleggen.
Door het hele land zijn regionale eenheden van de Nationale Nierstichting . Deze kunnen worden gecontacteerd, hetzij via uw arts, hetzij door contact op te nemen met plaatselijke dialyse-eenheden.
De National Kidney Foundation
30 East 33rd St.
New York, NY 10016
(800) 622-9010
De Amerikaanse Vereniging van Nierpatiënten is een actieve vereniging van patiënten en families die betrokken zijn bij dialyse en een zeer goede bron van informatie.
Amerikaanse Vereniging van Nierpatiënten
3505 E. Frontage Rd., Ste. 315
Tampa, FL 33607
800-749-2257 (direct)
813-636-8122 (fax)
www.aakp.org
[e-mail beveiligd]