Een fistel is een abnormale verbinding tussen twee organen of twee weefseloppervlakken. Een anale fistel (fistel-in-ano) is een verbinding tussen het anale kanaal en de huid. Om de oorzaak, behandeling en complicaties van therapie voor fistula-in-ano te begrijpen, is inzicht in de anatomie van het anale kanaal noodzakelijk.
Het anale kanaal is het uiteinde (terminale) deel van het maagdarmkanaal. Twee spierringen, de interne anale sluitspier en de externe anale sluitspier, omringen het anale kanaal.
De interne anale sluitspier bestaat uit gladde spieren en staat niet onder vrijwillige controle. De externe anale sluitspier bestaat uit skeletspieren en staat onder vrijwillige controle. Samen zijn deze twee spieren erg belangrijk voor het behoud van continentie.
Ongeveer één tot twee centimeter in het anale kanaal verandert de bekleding van het anale kanaal. Er is een lijn die deze verandering markeert, de getande lijn. Anaalklieren die zich tussen de lagen van de interne en externe anale sluitspieren bevinden, monden uit in het anale kanaal ter hoogte van de dentate lijn.
Bijna alle anale fistels zijn het gevolg van een anorectaal abces. Een anorectaal abces begint met een infectie in een van de anaalklieren. De infectie kan in de ruimte tussen de sluitspieren blijven (de intersfincterische ruimte), zich uitbreiden naar de huid rond de anus (perianale huid) of zich uitbreiden door de externe anale sluitspier.
Bij een anorectaal abces is meestal pijn en een gevoelige zwelling rond de anus aanwezig. Er kan koorts zijn. De behandeling is meestal eenvoudig en bestaat uit het insnijden van de huid over het abces om de ingesloten pus af te voeren. Dit kan meestal onder plaatselijke verdoving in de spreekkamer of kliniek worden gedaan.
Af en toe vereist een meer uitgebreide infectie behandeling in de operatiekamer onder algemene of regionale anesthesie. Behandeling na drainage van het abces bestaat meestal uit meerdere keren per dag zitbaden en het gebruik van bulkvormende middelen. Antibiotica zijn zelden nodig. In de loop van de volgende weken geneest de abceswond geleidelijk.
Een fistel-in-ano ontstaat wanneer de abceswond niet volledig geneest. De meeste mensen met een fistel-in-ano geven een voorgeschiedenis van een anorectaal abces dat ofwel operatief of spontaan werd gedraineerd. Ongeveer 50% van de patiënten met een acuut anorectaal abces ontwikkelt een chronische fistel-in-ano. Het primaire symptoom van een fistel-in-ano is aanhoudende drainage als gevolg van chronische, laaggradige sepsis (infectie) na behandeling van het acute abces.
De diagnose van een fistel-in-ano berust op het identificeren van de externe opening op de perianale huid en de interne opening in het anale kanaal. Dit vereist vaak onderzoek onder narcose in de operatiekamer.
De doelen van de behandeling van een fistel-in-ano zijn het elimineren van sepsis en van het fistelkanaal, het voorkomen van herhaling en het behouden van continentie. Een fistel-in-ano doorloopt of passeert altijd een deel van de interne anale sluitspier en meestal enkele, zo niet alle, van de externe anale sluitspier.
Behandeling van een anale fistel vereist een operatie in een operatiekamer onder algemene of regionale anesthesie. De meeste fistels kunnen worden behandeld door simpelweg het fistelkanaal open te leggen. Dit omvat het verdelen van het bovenliggende weefsel, dat een deel van het sluitspiercomplex omvat. Het chronische ontstekingsweefsel wordt verwijderd en de wond kan secundair genezen door littekenweefselvorming.
Bij fistels waarbij de interne anale sfincter of slechts een klein deel van de externe anale sfincter is betrokken, is er een klein risico op incontinentie postoperatief. Hoe groter de hoeveelheid externe sfincter die door de fistel wordt gepasseerd, hoe groter het risico op postoperatieve incontinentie na de openlegtechniek.
Voor personen bij wie het risico op incontinentie met deze techniek te groot zou zijn, zijn alternatieve behandelingen beschikbaar. De meest gebruikte methode is het gebruik van een seton.
Een seton is een draad die rond het fistelkanaal loopt. Het kan van veel verschillende materialen zijn gemaakt, waaronder hechtdraad van zijde of nylon, rubber of plastic. Setons kunnen op veel verschillende manieren worden gebruikt. Ze kunnen fungeren als afvoerkanalen om terugkerende infecties te voorkomen. Ze kunnen de plaats van een fistelkanaal markeren zodat het in fasen kan worden verdeeld, waardoor de kans op postoperatieve incontinentie wordt verkleind. Ten slotte kunnen ze met tussenpozen worden aangedraaid om langzaam door de sluitspieren te snijden. De grondgedachte hier is dat genezing en littekens optreden wanneer de seton door de spier snijdt, waardoor de verdeling van de spier in één keer wordt voorkomen.
Voor een patiënt met een fistel die niet vatbaar is voor zowel de lay-open-techniek als de behandeling met een seton, zijn er een aantal complexere chirurgische procedures beschikbaar. De meest gebruikte methode is het creëren van een weefselflap in het anale kanaal om de interne opening te bedekken in combinatie met drainage van de externe opening en het fistelkanaal.
Fistels komen terug bij minder dan 10% van de patiënten na de operatie. In een onderzoek van de Universiteit van Minnesota had bijna de helft van de patiënten die werden behandeld voor fistula-in-ano een zekere mate van verslechtering van de continentie na de behandeling. De meeste van deze personen hadden problemen met het bevlekken van hun ondergoed of het vasthouden van gas, maar een minderheid van de patiënten had onbedoelde stoelgang.
Fistula-in-ano is een veelvoorkomende aandoening die meestal volgt op een infectie van een anaalklier. De behandeling is gericht op het elimineren van infectie, terwijl herhaling en incontinentie na de operatie worden voorkomen.
De meeste patiënten kunnen gemakkelijk worden behandeld door simpelweg het fistelkanaal open te leggen. Bij een aanzienlijk aantal patiënten treden echter kleine veranderingen in continentie op. Andere beschikbare opties zijn het gebruik van setons of voortgangsflappen.
IFFGD heeft met CoRDS een anale fistel vragenlijst gemaakt. Klik hier om toegang te krijgen tot deze vragenlijst.
Over de coördinatie van zeldzame ziekten bij Stanford (CoRDS)
Gebaseerd op Sanford Research, een non-profit onderzoeksinstelling, is CoRDS een gecentraliseerd internationaal patiëntenregister voor alle zeldzame ziekten. Zij coördineren de voortgang van het onderzoek naar 7.000 zeldzame ziekten.