Aambeien (palen) zijn bloedvaten in de gladde spieren van de wanden van het rectum en de anus. Ze zijn een normaal onderdeel van de anatomie en bevinden zich op de kruising waar kleine slagaders overgaan in aderen. Ze worden opgevangen door gladde spieren en bindweefsel en worden geclassificeerd door waar ze zich bevinden in relatie tot de pectinaatlijn, het scheidingspunt tussen de bovenste 2/3 en onderste 1/3 van de anus. Dit is een belangrijk anatomisch onderscheid vanwege het type cellen dat de aambei vormt en de zenuwen die voor sensatie zorgen.
Interne aambeien bevinden zich boven de pectinaatlijn en zijn bedekt met cellen die dezelfde zijn als die in de rest van de darmen. Externe aambeien ontstaan onder de lijn en zijn bedekt met cellen die op huid lijken.
Aambeien worden pas een probleem als ze beginnen op te zwellen en jeuk, pijn en/of bloedingen veroorzaken.
Bloed in de ontlasting kan felrood, kastanjebruin van kleur, zwart en teerachtig of occult zijn (niet zichtbaar voor het blote oog). Voorbeelden van oorzaken van bloed in de ontlasting zijn:
Bloed in de ontlasting moet worden beoordeeld door een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg.
Lees meer over symptomen en oorzaken van rectale bloedingen »
Uitwendige aambeien bevinden zich onder de huid rond de anus en zijn lager dan inwendige aambeien.
Normaal aambeienweefsel kan niet worden gezien, omdat het eerst moet zwellen en ontstoken raken of een stolsel ontwikkelen om symptomen te veroorzaken. Men kan gezwollen uitwendige aambeien of inwendige verzakte aambeien buiten de anus zien, maar inwendige aambeien kunnen niet worden gezien omdat ze in de anus blijven. Een aambei met trombose zal verschijnen als een knobbel aan de anale rand, die uit de anus steekt, en zal donkerblauw van kleur zijn vanwege het bloedstolsel dat zich in het gezwollen bloedvat bevindt. Aambeien zonder trombose zullen verschijnen als een rubberachtige knobbel. Vaak verschijnen er meerdere gezwollen aambeien tegelijk.
Aambeien worden veroorzaakt door zwelling in de anale of rectale aderen. Hierdoor zijn ze vatbaar voor irritatie.
Hoewel de aanwezigheid van aambeien een weerspiegeling is van de normale anatomie, noemen de meeste mensen en zorgprofessionals aambeien een abnormale bevinding omdat ze zich alleen voordoen als ze opzwellen en problemen veroorzaken.
Aambeienzwelling treedt op wanneer er een toename is van de druk in de kleine bloedvaten waaruit aambeien bestaan, waardoor ze opzwellen en zich volstoppen met bloed. Dit zorgt ervoor dat ze groter worden, wat leidt tot symptomen. Verhoogde druk kan door verschillende factoren worden veroorzaakt:
Externe aambeien kunnen echter problemen veroorzaken als er bloed in de aambeien stolt. Dit wordt trombose genoemd. Trombose van een dergelijke aambei veroorzaakt een anale knobbel die zeer pijnlijk en gevoelig is en vaak medische aandacht vereist.
Aambeien zijn de meest voorkomende oorzaak van rectale en anale klachten. De meest voorkomende klachtensymptomen zijn:
Het is belangrijk om te onthouden dat rectale bloedingen of bloed in de ontlasting nooit normaal zijn en hoewel het een relatief goedaardige oorzaak kan zijn, zoals aambeien, kunnen ernstigere oorzaken levensbedreigend zijn. Deze omvatten bloedingen van zweren, diverticulitis, inflammatoire darmaandoeningen en tumoren. Als rectale bloeding optreedt, is het belangrijk om contact op te nemen met uw zorgverlener of om dringende medische hulp te zoeken. Dit is vooral belangrijk als de persoon bloedverdunnende medicijnen gebruikt.
Wanneer interne aambei ontstoken raakt, kan dit zwelling veroorzaken. Dit veroorzaakt op zich geen pijn omdat er geen pijnvezels aan de aderen boven de pectinaatlijn vastzitten. Het passeren van een harde ontlasting kan de dunnere voering van aambeien afschrapen, waardoor pijnloze bloedingen ontstaan. Gezwollen aambeien kunnen echter ook spasmen veroorzaken van de spieren die het rectum en de anus omringen en pijn veroorzaken, vooral als ze door de anus uitsteken of verzakken. Aan de anale rand is een knobbeltje te voelen. Interne aambeien kunnen ook trombose (stolsel) veroorzaken, wat kan leiden tot ernstige pijn.
Ontstoken aambeien kunnen slijm lekken dat een ontsteking van de huid rond de anus kan veroorzaken, wat verbranding en jeuk veroorzaakt, bekend als pruritis ani. Andere oorzaken van jeuk zijn gist en andere huidinfecties en parasieten zoals draadwormen. Het belangrijkste is dat, net zoals bloed in de ontlasting niet mag worden genegeerd omdat het een teken kan zijn van darmkanker, anale jeuk of bloeding niet moet worden verondersteld het gevolg te zijn van aambeien, omdat het een teken kan zijn van anale kankertumor.
Externe aambeien gedragen zich anders omdat ze bedekt zijn met een "gewone huid" en pijnvezels hebben die ermee verbonden zijn. Een trombose uitwendige aambei treedt op wanneer een onderliggende ader in de aambei stolt en hevige pijn veroorzaakt door het snel uitrekken van de huid die aambeien bedekt. Bij de anus is een harde pijnlijke knobbel te voelen. Externe aambeien kunnen ook leiden tot overtollige huidmarkeringen die aan de anale rand kunnen worden gevoeld en die problemen kunnen veroorzaken bij het reinigen na een stoelgang, wat kan leiden tot secundaire huidinfecties.
De meest voorkomende symptomen van een aambei zijn jeuk, pijn, rectale volheid of klontjes en bloedingen. De diagnose wordt gesteld door anamnese en lichamelijk onderzoek. De geschiedenis kan zich richten op de bijbehorende symptomen, waaronder constipatie, harde stoelgang en inspanning tijdens het naar het toilet gaan. Er kunnen andere vragen worden gesteld om te zoeken naar andere oorzaken van rectale bloedingen, waaronder tumoren, inflammatoire darmaandoeningen en gastro-intestinale bloedingen.
Lichamelijk onderzoek wordt uitgevoerd om de diagnose te bevestigen en omvat een rectaal onderzoek waarbij een vinger wordt gebruikt om abnormale knobbels of massa's te voelen. Interessant is dat interne aambeien meestal niet kunnen worden gevoeld. Het rectale onderzoek kan worden uitgesteld als er intense pijn of zwelling is. Bovendien kunnen aambeien en constipatie gepaard gaan met anale fissuren of scheuren in de huid rond de anus. De bijbehorende pijn en spasmen maken een rectaal onderzoek erg ongemakkelijk.
Als de zorgverlener bang is dat de symptomen, met name rectale bloedingen, niet kunnen worden verklaard door aambeien, kan anoscopie worden overwogen. Anoscopie is een kantoorprocedure waarbij een verlichte buis wordt ingebracht om naar de anus te kijken. Sigmoïdoscopie of colonoscopie kan worden besteld als er bezorgdheid bestaat dat de bloeding voortkomt uit andere delen van de dikke darm. Deze procedures worden meestal uitgevoerd door een gastro-enteroloog of chirurg.
Afhankelijk van de situatie kan bloedonderzoek worden besteld. Als er sprake is van overmatig bloeden, kan het aantal hemoglobine of rode bloedcellen worden gecontroleerd. Als de patiënt warfarine (Coumadin) gebruikt, kan een INR (internationale genormaliseerde ratio) of PT (protime) worden besteld om te controleren op geschikte bloedverdunning. Houd er rekening mee dat er veel nieuwere anticoagulantia beschikbaar zijn om het bloed te "verdunnen" en dat hun activiteit niet kan worden gemeten met routinematige bloedtesten.
Een zitbad kan de ontsteking van aambeien helpen verminderen.
Ongeacht de grootte of zwelling van een aambei, is er geen behandeling nodig als er geen symptomen zijn. Preventie is misschien wel de meest effectieve behandeling. Dieet en voldoende hydratatie zijn erg belangrijk om een normale stoelgang te behouden. Symptomen van aambeien kunnen optreden bij het passeren van harde ontlasting en constipatie, evenals diarree en frequente stoelgang. Mensen met constipatie hebben mogelijk een vezelrijk dieet, voldoende hydratatie en ontlastingverzachters nodig. Degenen met te frequente stoelgang kunnen medicijnen tegen diarree en dieetaanpassingen nodig hebben. Deze preventieve maatregelen verminderen de hoeveelheid inspanning die nodig is om een stoelgang te krijgen, waardoor de druk in de bloedvaten vermindert om zwelling te voorkomen. De inwendige aambei blijft altijd uitpuilen of verzakt en loopt risico op trombose of verwurging als de anale spieren in kramp raken.
Graad 1 aambeien worden symptomatisch behandeld. Er kunnen wat spasmen van de anale spieren zijn. Warme zitbaden, gedurende 20 minuten in een warm bad zitten, twee of drie keer per dag, kunnen nuttig zijn. Het vermijden van pittig eten kan ook anale jeuk voorkomen. Zelfzorgmedicijnen kunnen nuttig zijn.
Zodra zich aambeiensymptomen ontwikkelen, bestaat er een verscheidenheid aan behandelingsopties, afhankelijk van de situatie en de ernst van de aambeien. Interne aambeien worden beoordeeld op basis van de mate van verzakking onder de pectinaatlijn in het anale kanaal.
Graad 1 :De interne aambei puilt uit in het kanaal, maar verzakt niet of valt er niet volledig in. Deze kunnen bloeden.
Graad 2 :De aambei steekt voorbij de anale rand met inspanning voor een stoelgang of doorgang van flatus, maar keert spontaan terug naar zijn oorspronkelijke interne positie zodra de inspanning is verdwenen.
Graad 3 :De aambei kan voorbij de anale rand uitsteken zonder enige inspanning en vereist dat de patiënt ze handmatig naar binnen duwt.
Krukkenverzachters werken door het water- en vetgehalte in de ontlasting te verhogen, waardoor deze gemakkelijker kan worden afgevoerd.
Medicijnen worden gebruikt om de symptomen onder controle te houden door de ontlasting te verzachten, de ontsteking van de aambeien te verminderen en de pijn te behandelen. Ontlastingverzachters werken door het water- en vetgehalte in de ontlasting te verhogen, waardoor het gemakkelijker kan worden gepasseerd. Natriumdocusaat is het meest aanbevolen medicijn in deze klasse (Colace, Surfak, Correctal).
Ontsteking kan worden bestreden met vrij verkrijgbare crèmes of zetpillen. Sommige merkingrediënten (Preparaat H) bevatten lokale anesthetica in een lage dosis om symptomen te helpen verminderen. Anderen (Anusol, toverhazelaar) bevatten samentrekkende middelen die de gezwollen weefsels helpen krimpen. Beide kunnen lage doses steroïden (hydrocortison) bevatten om ontstekingen te verminderen. Mensen met diabetes moeten contact opnemen met hun apotheker of zorgverlener voordat ze OTC-behandelingen voor aambeien gebruiken. Als het medicijn een vasoconstrictor bevat (bijvoorbeeld fenylefrine HCI, efedrine of epinefrine), kan het de bloedsuikerspiegel verhogen als het in grote hoeveelheden wordt geabsorbeerd. Lidocaïne of hydrocortison op recept kan worden aangeboden door de beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg.
Aambeien van graad 2 en 3 worden aanvankelijk op dezelfde manier behandeld, waarbij technieken worden gebruikt om aambeien te vernietigen. Deze omvatten het injecteren van de ader van de aambei om deze te scleroseren of te verharden, het gebruik van elastiekjes om de bloedtoevoer af te sluiten en het aambei-weefsel te laten verschrompelen, of andere procedures die ervoor zorgen dat het slijmvlies verschrompelt en afsterft.
Chirurgie-opties omvatten aambeiverwijdering met laserchirurgie of hemorrhoidectomie.
Mensen bij wie conservatieve therapie heeft gefaald of die graad 4 aambeien hebben, komen in aanmerking voor een operatie om de gezwollen aambeien en de grotere externe aambei-huidtags te verwijderen. Opties zijn onder meer verwijdering van aambeien met laserchirurgie of hemorrhoidectomie (ectomie =verwijdering) met behulp van een scalpel. Een ander alternatief is geniete hemorrhoidectomie, waarbij een speciaal nietpistool wordt geplaatst om aambeien te verwijderen en het weefsel te omringen met een ring van nietjes om het gebied te sluiten en de bloeding onder controle te houden.
Een trombose uitwendige aambei geeft aan dat er zich een stolsel heeft gevormd in de aambeien die aanzienlijke pijn veroorzaakt. De behandeling omvat het snijden in aambeien om het stolsel te verwijderen en de zwelling te verminderen.
Aambeien zijn normaal weefsel en geven alleen aanleiding tot bezorgdheid als ze opzwellen, ontstoken raken of bloeden. Aambeien zullen na een niet-chirurgische behandeling ongeveer 50% van de tijd terugkeren, terwijl het recidiefpercentage na een operatie slechts 5% is. Het doel is om aambeienontsteking onder controle te houden door middel van voeding en hydratatie, zodat een operatie niet nodig is. In dit opzicht zijn aambeien een levenslange aandoening, die onder controle moet worden gehouden en niet kan worden genezen.