Hoewel de anamnese en het lichamelijk onderzoek van de patiënt de eerste stappen zijn bij het stellen van een medische diagnose, kan het vermogen om in het lichaam te kijken een krachtig hulpmiddel zijn. Echografie is een beeldvormende techniek die artsen die mogelijkheid biedt.
Echografie produceert geluidsgolven die in het lichaam worden gestraald en echo's veroorzaken die worden opgenomen om structuren onder de huid te "visualiseren". De mogelijkheid om verschillende echo's te meten die worden gereflecteerd door een verscheidenheid aan weefsels, maakt het mogelijk een schaduwbeeld te construeren. De technologie is bijzonder nauwkeurig bij het zien van het grensvlak tussen vaste en met vloeistof gevulde ruimtes. Dit zijn eigenlijk dezelfde principes waarmee SONAR op boten de bodem van de oceaan kan zien.
Echografie is een vorm van lichaamsbeeldvorming waarbij gebruik wordt gemaakt van geluidsgolven om het stellen van een medische diagnose te vergemakkelijken. Een ervaren echoscopist kan met behulp van echografie in het lichaam kijken om vragen te beantwoorden die mogelijk worden gesteld door de arts die voor de patiënt zorgt. Gewoonlijk zal een radioloog toezicht houden op de echografische test en verslag uitbrengen over de resultaten, maar andere soorten artsen kunnen echografie ook als diagnostisch hulpmiddel gebruiken. Verloskundigen gebruiken bijvoorbeeld echografie om de foetus tijdens de zwangerschap te beoordelen. Chirurgen en spoedartsen gebruiken echografie aan het bed om buikpijn of andere problemen te beoordelen.
Een transducer of sonde wordt gebruikt om de geluidsgolven en hun echo's te projecteren en te ontvangen. Er wordt een gel op de huid van de patiënt geveegd, zodat de geluidsgolven niet worden vervormd als ze door de huid gaan. Met behulp van hun kennis van de menselijke anatomie en de machine kan de technicus specifieke structuren evalueren en proberen de vraag van de arts van de patiënt te beantwoorden. Dit kan behoorlijk wat tijd kosten en de sonde moet opnieuw worden gepositioneerd en in verschillende richtingen worden gericht. Ook kan het zijn dat de technicus de hoeveelheid druk moet variëren die wordt gebruikt om de sonde in de huid te duwen. Het doel is om een schaduwbeeld te "schilderen" van het innerlijke orgaan dat de zorgverlener heeft gevraagd om te worden gevisualiseerd.
De fysica van geluid kan grenzen stellen aan de test. De kwaliteit van de foto hangt van veel factoren af.
Echografie kan worden verbeterd door gebruik te maken van Doppler-technologie die kan meten of een object naar of van de sonde af beweegt. Hierdoor kan de technicus de bloedstroom meten in organen zoals het hart of de lever, of in specifieke bloedvaten.
Echografie is niet beperkt tot diagnose, maar kan ook worden gebruikt bij het screenen op ziekten en als hulpmiddel bij de behandeling van ziekten of aandoeningen.
Echografie wordt routinematig gebruikt om de voortgang van een zwangerschap te beoordelen. Echo's van het bekken kunnen trans-abdominaal worden verkregen waarbij de sonde op de buikwand wordt geplaatst, of trans-vaginaal, waar de sonde in de vagina wordt geplaatst. Echografie in de verloskunde/gynaecologie wordt bijvoorbeeld gebruikt om gezwellen of tumoren van de eierstokken, baarmoeder of eileiders te diagnosticeren.
Echocardiografie (echo =geluid + cardio =hart + grafie =onderzoek) evalueert het hart, de beweging van de hartklep en de bloedstroom erdoorheen. Het evalueert ook de beweging van de hartwand en de hoeveelheid bloed die het hart bij elke slag pompt.
Echocardiografie kan op twee manieren worden uitgevoerd:
Anatomisch gezien zit de slokdarm dichtbij het hart en zijn duidelijkere beelden mogelijk. Deze benadering is echter iets ingrijpender.
Verschillende groepen ziekten kunnen worden beoordeeld door middel van echocardiografie:
Echografie kan bloedstolsels in aderen (oppervlakkige of diepe veneuze trombose) of slagaderblokkade (stenose) en dilatatie (aneurysma's) detecteren. Enkele voorbeelden van ultrasone testen zijn:
Afgezien van het gebruik in de verloskunde, kan echografie de meeste vaste structuren in de buikholte evalueren. Dit omvat de lever, galblaas, pancreas, nieren, blaas, prostaat, testikels, baarmoeder en eierstokken.
De schildklier kan worden afgebeeld met behulp van echografie op zoek naar knobbeltjes, gezwellen of tumoren.
Echografie kan worden gebruikt om het uitpuilen van vocht van een gezwollen kniegewricht naar de achterkant van de knie te detecteren, een zogenaamde Baker's cyste.
Echografie kan worden gebruikt om te screenen op bloedvataandoeningen. Door de bloedstroom en blokkade in de halsslagaders te meten, kan de test het potentiële risico op een toekomstige beroerte voorspellen. Evenzo kan echografie, door de diameter van de aorta in de buik te meten, screenen op aneurysma (abnormale dilatatie) en het risico op scheuren. Deze tests kunnen geïndiceerd zijn voor een individuele patiënt of ze kunnen worden aangeboden als een beoordeling van de gezondheidsscreening voor de hele gemeenschap.
Echografie kan worden gebruikt om artsen te helpen naalden in het lichaam te leiden.
In situaties waarin een intraveneuze lijn nodig is maar het moeilijk is om een ader te vinden, kan echografie worden gebruikt om grotere aderen in de nek, borstwand of lies te identificeren.
Echografie kan worden gebruikt om een naald in een holte te leiden die moet worden geleegd (bijvoorbeeld een abces) of een massa die moet worden gebiopteerd, waarbij een klein stukje weefsel wordt verwijderd voor analyse.
Er zijn geen bekende risico's voor echografie en naarmate de technologie is verbeterd, zijn de machines kleiner, draagbaarder geworden en beschikbaar voor gebruik aan het bed van de patiënt.
Voorbereiding voor echografie is minimaal. Als inwendige organen zoals de galblaas moeten worden onderzocht, wordt de patiënten over het algemeen verzocht zes tot acht uur voorafgaand aan het onderzoek niet te eten en drinken, met uitzondering van water. Dit komt omdat voedsel contractie van de galblaas veroorzaakt, waardoor de grootte, die zichtbaar zou zijn tijdens de echografie, wordt geminimaliseerd.
Ter voorbereiding op onderzoek van baby en baarmoeder tijdens de zwangerschap, wordt soms aanbevolen dat moeders ongeveer één tot twee uur voorafgaand aan het onderzoek ten minste vier tot zes glazen water drinken om de blaas te vullen. Dit helpt bij het verbeteren van de beelden die tijdens het examen zijn gemaakt.
De echo wordt over het algemeen uitgevoerd door een technicus. De technicus zal voorlopige structuren opmerken en kan tijdens het onderzoek meerdere van deze structuren aanwijzen. De officiële lezing van de echo wordt gedaan door een radioloog, een arts die expert is in het interpreteren van echobeelden. De radioloog registreert de interpretatie en geeft deze door aan de behandelaar die de test aanvraagt. Af en toe zal de radioloog tijdens de echografie vragen stellen aan de patiënt en/of een onderzoek doen om het doel waarvoor de test wordt besteld nader te bepalen, of om voorlopige bevindingen te verduidelijken.
Er kunnen gewone röntgenfoto's worden besteld om vroege bevindingen verder te evalueren.
Een samenvatting van de resultaten van al het bovenstaande wordt gerapporteerd aan de zorgverlener die de echo heeft aangevraagd. Ze worden vervolgens met de patiënt besproken in de context van de algehele gezondheidstoestand van de patiënt.