Een diverticulum is een uitpuilende zak of zak die zich op inwendige organen kan vormen. In deze diavoorstelling bespreken we colon diverticula, dit zijn uitpuilende zakjes die naar buiten duwen op de wand van de dikke darm. Diverticula (meervoud van "diverticulum") kunnen overal in de dikke darm voorkomen, maar vormen zich meestal aan het einde van de dikke darm aan de linkerkant (sigmoïde colon).
Als een diverticulum ontstoken of geïnfecteerd raakt of het gebied rond het diverticulum gezwollen is, wordt dit diverticulitis genoemd. Als de ontsteking of infectie ernstig genoeg wordt, kan het divertikel scheuren, waardoor bacteriën van de dikke darm naar de omliggende weefsels worden verspreid, een infectie genaamd peritonitis veroorzaken of een infectiezakje vormen dat een abces wordt genoemd.
Wanneer een patiënt divertikels (uitpuilende zakjes) in de dikke darm heeft, wordt dit diverticulose of divertikelziekte genoemd.
Diverticulaire aandoeningen komen het meest voor in geïndustrialiseerde landen waar diëten minder vezels bevatten en meer verwerkte koolhydraten. De VS, Engeland en Australië hebben meer gevallen van divertikelziekte dan plaatsen zoals Azië of Afrika, waar diëten rijker zijn aan vezels.
In de VS wordt divertikelziekte gevonden bij meer dan 50% van de mensen ouder dan 60 jaar. Ongeveer 10%-25% van de mensen met divertikelziekte zal een ontsteking van een divertikel krijgen, resulterend in infectie (diverticulitis).
Diverticulitis kan meerdere oorzaken hebben. Recente studies hebben zowel genetische als omgevingsoorzaken gesuggereerd. Meer traditioneel is gesuggereerd dat divertikels zich vormen wanneer er verhoogde druk in de dikke darm is. Deze verhoogde druk heeft verschillende mogelijke oorzaken. Diëten met weinig vezels veroorzaken harde ontlasting en een langzamere "transittijd" (de tijd die nodig is om ontlasting te passeren) door de dikke darm, waardoor de druk toeneemt. Bovendien verhoogt herhaald persen tijdens stoelgang ook de druk. Sommige medicijnen, zoals bloeddrukmedicijnen, 'plaspillen' (diuretica) en verdovende pijnstillers kunnen constipatie doen toenemen en de druk in de dikke darm verhogen. Elk van deze oorzaken van verhoogde druk kan leiden tot de vorming van divertikels.
Diëten met weinig vezels zorgen ervoor dat de ontlasting moeilijker wordt en kan leiden tot constipatie. Constipatie kan herhaalde inspanning veroorzaken tijdens de stoelgang en kan de druk in de dikke darm verhogen, wat kan leiden tot de vorming van divertikels. Diëten met een hoger vezelgehalte kunnen constipatie en overbelasting voorkomen en kunnen het risico op de vorming van divertikels verminderen.
Er zijn twee soorten voedingsvezels nodig om de ontlasting zacht te houden en constipatie te voorkomen. Oplosbare vezels lossen op in water en vormen een zachte gelachtige substantie in het spijsverteringskanaal. Onoplosbare vezels gaan vrijwel onveranderd door het spijsverteringskanaal en kunnen een laxerend effect hebben, waardoor de ontlasting kan passeren. Goede bronnen van vezels zijn onder meer fruit en groenten, volle granen en peulvruchten zoals bonen of linzen.
Veel mensen met divertikelziekte ervaren geen symptomen. Ongeveer 20% van de getroffenen zal enkele symptomen ervaren, waaronder buikkrampen, een opgeblazen gevoel, zwelling van de buik, rectale pijn en diarree.
In sommige gevallen kunnen patiënten ernstige complicaties van diverticulaire aandoeningen krijgen, waaronder:
Wanneer de ontsteking van het diverticulum erodeert in een bloedvat aan de basis van het diverticulum (zak), kan dit leiden tot divertikelbloedingen waardoor rood, donker of kastanjebruin bloed en stolsels kunnen worden afgevoerd. Buikpijn kan al dan niet aanwezig zijn. De bloeding kan aan en uit gaan, of meerdere dagen aanhoudend aanhouden. Als er sprake is van een actieve bloeding, kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn. Als de bloeding ernstig is, kan behandeling nodig zijn om de bloeding te stoppen, of kan een operatie worden gebruikt om de divertikels te verwijderen.
Raadpleeg uw arts als u een van de volgende symptomen heeft en bij u eerder de diagnose divertikelziekte is gesteld:
Ga onmiddellijk naar een afdeling spoedeisende hulp als u divertikels of eerdere aanvallen van diverticulitis heeft gehad en u een van de volgende symptomen ervaart:
Diverticula worden gediagnosticeerd door sigmoïdoscopie of colonoscopie, dit zijn scopes met camera's die worden gebruikt om in de dikke darm te kijken. Diverticula kunnen ook worden gediagnosticeerd met een MRI- of CT-scan van de buik en het bekken. Soms wordt een bariumröntgenfoto (bariumklysma) gebruikt. Tijdens een acute opflakkering van diverticulitis kan een CT-scan worden gebruikt om de omvang van de infectie vast te stellen.
Hoewel veel mensen met divertikelziekte weinig tot geen symptomen hebben, wordt een vezelrijk dieet en vezelsupplementen aanbevolen om constipatie en de vorming van extra divertikels te voorkomen.
Er zijn enkele medicijnen die milde symptomen kunnen behandelen, zoals buikpijn als gevolg van spierspasmen. Krampstillende medicijnen zijn onder meer:
In het verleden adviseerden artsen patiënten om maïs, noten en zaden te vermijden waarvan ze dachten dat ze vast konden komen te zitten in een van de divertikels en complicaties zouden kunnen veroorzaken; er is echter geen bewijs dat deze voedingsmiddelen problemen veroorzaken. Raadpleeg uw arts als u zich zorgen maakt.
Als u diverticulitis (infectie) ontwikkelt als gevolg van ontstoken divertikels, kunnen antibiotica worden voorgeschreven voor milde symptomen, waaronder:
Als u een acute aanval van diverticulitis ervaart, kunt u het advies krijgen om een vloeibaar dieet en vezelarm voedsel te eten.
Als diverticulitis niet reageert op medische behandeling, kan een operatie nodig zijn. Dit bestaat meestal uit het afvoeren van eventuele verzamelingen pus en het operatief verwijderen van het segment van de dikke darm waar de divertikels zich bevinden (meestal de sigmoïde colon). Aanhoudende bloedende divertikels vereisen chirurgische verwijdering. Chirurgie is ook nodig in gevallen waarin de divertikels in andere organen, zoals de aangrenzende blaas (colovesical fistel), eroderen, waardoor ernstige terugkerende urine-infecties en doorgang van gas tijdens het plassen ontstaan.
Diverticula zijn permanent als ze eenmaal zijn gevormd en kunnen alleen operatief worden verwijderd. Er is momenteel geen behandeling om divertikelziekte te voorkomen. Vezelrijke diëten worden echter aanbevolen om het volume van de ontlasting te vergroten en constipatie te voorkomen, wat de druk in de dikke darm vermindert en kan helpen voorkomen dat zich meer divertikels vormen of de aandoening verergeren.