De ziekte van Takayasu is een chronische ontsteking van de grote bloedvaten die het bloed vanuit het hart verdelen, inclusief de aorta en zijn hoofdtakken. Ontsteking van bloedvaten wordt ook wel vasculitis genoemd. Het komt het meest voor bij vrouwen van Aziatische afkomst. Het begint meestal tussen de 10 en 30 jaar.
De ziekte van Takayasu wordt ook wel polsloze ziekte, het aortaboogsyndroom, de ziekte van Takayasu en de arteritis van Takayasu genoemd.
De oorzaak van de ziekte van Takayasu is onbekend. Het immuunsysteem bij patiënten met de ziekte van Takayasu lijkt verkeerd te zijn gericht om ontsteking van slagaders (arteritis) te veroorzaken. Witte bloedcellen, T-lymfocyten genaamd, maken deel uit van de ontsteking.
De ontsteking van de aorta en de vertakkende slagaders kan leiden tot een slechte bloedtoevoer naar de weefsels van het lichaam bij patiënten met de ziekte van Takayasu. Dit kan pijnlijke, koele of gebleekte ledematen, duizeligheid, hoofdpijn, pijn op de borst en buikpijn veroorzaken. Andere symptomen kunnen zijn vermoeidheid, gewichtsverlies en lichte koorts.
Er zijn veel oorzaken van pijn op de borst. Een ernstige vorm van pijn op de borst is angina, wat een symptoom is van hartaandoeningen en het gevolg is van onvoldoende zuurstoftoevoer naar de hartspier. Angina kan worden veroorzaakt door coronaire hartziekte of spasmen van de kransslagaders. Pijn op de borst kan ook het gevolg zijn van een hartaanval (coronaire occlusie), dissectie van een aorta-aneurysma, myocarditis, oesofageale spasmen, oesofagitis, ribletsel of -ziekte, angst en andere belangrijke ziekten. Probeer de pijn op de borst niet te negeren en er "door te werken (of te spelen)". Pijn op de borst is een waarschuwing om medische hulp te zoeken.
Lees meer over oorzaken van pijn op de borst »
De arts kan bij meer dan de helft van de patiënten met de ziekte van Takayasu een verhoogde bloeddruk vaststellen. Abnormale geluiden van bloedbeweging door vernauwde bloedvaten kunnen soms worden gehoord met een stethoscoop. Kleine inkepingen in de ribben aan de achterkant van de borstkas zijn soms gedetecteerd op routinematige röntgenfoto's van de borst en worden beschouwd als het resultaat van abnormale pulsaties van bloedvaten in deze gebieden.
De diagnose wordt ondersteund door de bloedonderzoeken, zoals een sedimentatiesnelheid (sed rate), die een ontsteking in het lichaam suggereren. In feite is een verhoogde bloeddruk met een verhoogde bezinkingssnelheid duidelijk ongebruikelijk bij kinderen en zeer nuttig bij het suggereren van de ziekte van Takayasu als mogelijke oorzaak. Bloedarmoede (laag aantal rode bloedcellen) komt vaak voor.
Takayasu-arteritis wordt uiteindelijk gediagnosticeerd met een angiogram van de slagaders (arteriogram) waarbij een contrastmiddel in de bloedvaten wordt geïnjecteerd waardoor ze zichtbaar worden met röntgenfoto's. Met het arteriogram kan de arts de abnormaal vernauwde en vernauwde slagaders visualiseren. De diagnose van de ziekte van Takayasu kan worden ondersteund door magnetische resonantie-angiografie (MRA, de combinatie van een MRI-scan met angiogram) en CT-angiografie. Dit zijn niet-invasieve methoden voor het diagnosticeren en monitoren van patiënten met de ziekte van Takayasu.
De behandeling van de ziekte van Takayasu omvat het onderdrukken van de ontsteking met cortisone medicatie (prednison, prednisolon). Hoewel de meeste patiënten kunnen verbeteren, doen sommige dat niet of hervallen ze. Bij cortisone-resistente patiënten zijn sterkere medicijnen gebruikt die het immuunsysteem onderdrukken (immunosuppressiva), waardoor de actieve ontsteking van de slagaders verder wordt verminderd. Voorbeelden zijn methotrexaat (Rheumatrex, Trexall), cyclosporine, cyclofosfamide (Cytoxan) en azathioprine (Imuran). Strikte controle van verhoogde bloeddruk (hypertensie) is belangrijk.
Vaatchirurgische procedures en/of angioplastiek met stents kunnen nodig zijn om aneurysma's en ernstige bloedvatvernauwing te behandelen.
De prognose op lange termijn is niet voorspelbaar. Sommige onderzoekers hebben ontdekt dat de prognose slechter is wanneer het netvlies van de ogen wordt aangetast, als de aorta is beschadigd of wanneer zich aneurysma's ontwikkelen. Er is ook enig onderzoek dat aangeeft dat eerdere, agressieve behandeling met cortisone en immuunonderdrukkende medicijnen de kans kan verkleinen dat toekomstige chirurgische procedures voor de bloedvatafwijkingen nodig zijn.
De effecten van Takayasu-arteritis variëren sterk van patiënt tot patiënt. Deze effecten hangen vaak af van de verminderde bloedtoevoer naar lichaamsweefsels (zoals de hersenen die leiden tot beroertes of het ruggenmerg dat tot verlamming leidt).
Omdat de oorzaak van de ziekte van Takayasu niet bekend is, is er momenteel geen preventiemiddel.